Hoan nghênh tái bản hoặc
phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.
LỜI NÓI ĐẦU
Cuốn truyện thơ kể lại cuộc đời của Đức Phật từ khi giáng
sinh cho đến khi lập gia đình vào năm 16 tuổi, năm 29 tuổi quyết chí xuất gia
tu hành tìm đạo, năm 35 tuổi giác ngộ ra chân lý, thành đạo và trở thành Phật. Trong
suốt 45 năm sau đó Ngài đi thuyết pháp, giáo hóa chúng sinh rồi cuối cùng nhập
niết bàn vào năm 80 tuổi.
Cuốn truyện thơ
với 1634 câu thơ lục bát chỉ diễn tả được ngắn gọn về cuộc đời Đức Phật, cuộc
đời của một người đã được tôn xưng là bậc “đại hùng đại lực, đại từ đại
bi, đại hỷ đại xả”:
– “Đại hùng đại lực” vì
thắng người đã là một chuyện khó, nhưng Ngài thắng được chính mình, thắng được
những dục vọng thấp hèn của chính bản thân mình, đây là điều khó hơn rất nhiều.
– “Đại từ đại bi” vì Ngài có
lòng từ vô lượng mà đi tìm con đường giải thoát cho tất cả chúng sinh, chứ
không vì quyền lợi hạn hẹp của riêng mình hay gia đình giòng họ hoặc quốc gia
mình.
– “Đại hỷ đại xả” vì Ngài quyết
tâm từ bỏ cuộc sống đầy sung sướng trong cung vàng điện ngọc, từ bỏ địa vị đầy
quyền uy để mà dấn thân vào con đường cực kỳ
gian khổ tìm ra
chân lý giải thoát chúng sinh khỏi vòng sinh tử luân hồi.
Đức Phật Thích Ca
xuất hiện như một vừng dương rực rỡ buổi ban mai, xua tan đi màn đêm u ám từ
lâu bao phủ cõi trần gian, vạch ra một hướng đi mới cho nhân loại.
Tác giả cuốn
truyện thơ đã dựa vào một số tài liệu và nhất là phỏng theo các chi tiết trong
cuốn sách bằng Anh ngữ có tựa đề là “The
Story Of Buddha” của Jonathan Landaw mà viết lại cuộc đời Đức Phật
bằng một ngôn từ bình dị dưới hình thức thơ lục bát, một thể loại thơ thuần túy
dân tộc, để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.
Nguyện cầu Phật
lực gia hộ cho các độc giả sau khi đọc xong cuốn truyện thơ này sẽ hiểu được
lời Phật dạy, sẽ nhớ được điều Phật khuyên, bừng giác ngộ được sự vô thường của
cuộc đời mà hướng tâm về con đường giải thoát an lạc, noi theo gương cuộc đời
của Đức Phật Thích Ca.
Diệu Phương
xuất bản2002
tái bản 2013
VUI THAY
MỘNG ĐẸP
Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn
Tuyết giăng núi biếc, mây vờn đỉnh cao
Ven sườn phong cảnh đẹp sao
Bềnh bồng sương gió, dạt dào nắng mưa
Ngay miền bắc Ấn Độ xưa
Có vương quốc nhỏ nên thơ vô cùng,
Một ngày xảy chuyện đáng mừng
Khiến cho thế giới tưng bừng đổi thay,
Ma
Da hoàng hậu ngủ say
Nằm
mơ chợt thấy sắc mây rạng ngời
Một
luồng ánh sáng từ trời
Lung
linh chiếu xuống tận nơi giường bà
Trong
hào quang bỗng hiện ra
Voi
to, màu trắng, sáu ngà đẹp thay,
Voi
và ánh sáng cùng bay
Tới
gần hoàng hậu nhập ngay vào bà.
Sáng
hôm sau tỉnh giấc ra
Trong
lòng hoàng hậu chan hòa niềm vui
Tâu
vua rõ chuyện lạ đời,
Nhà
vua Tịnh Phạn cho mời các quan
Quần
thần thông thái giỏi giang
Đoán
điềm giải mộng rõ ràng giúp vua.
Quần
thần hoan hỉ cùng thưa:
“Đây
là điềm tốt. Giấc mơ tuyệt vời
Báo
tin mừng sắp tới nơi
Rồi
đây hoàng hậu thụ thai an lành
Sau
này hoàng hậu sẽ sanh
Tương
lai thái tử rạng danh thiên tài
Siêu
nhân vĩ đại giúp đời
Sẽ
mang hạnh phúc cho người gần xa,
Cho
vua dòng dõi Thích Ca
Và
cho nhân loại nhà nhà thơm hương.”
Vua
nhìn hoàng hậu yêu thương
Cùng
nhau âu yếm mừng thầm biết bao
Từ
lâu vua vẫn ước ao
Sinh
con nối dõi thế vào ngôi vua
Hai
mươi năm mãi đợi chờ
Sắp
thành hiện thực giấc mơ lâu dài.
RẰM THÁNG TƯ
PHẬT RA ĐỜI
Quả
nhiên lời đoán chẳng sai
Thế
rồi hoàng hậu mang thai một ngày
Thật
vui thay! Thật mừng thay!
Hương
lành theo gió dâng đầy thoảng xa,
Theo
phong tục Ấn Độ xưa
Đàn
bà sinh nở thường đưa trở về
Khai
hoa nở nhụy chốn quê
Nhà
cha mẹ ruột thêm bề bình yên,
Biết
ngày sinh tới gần bên
Cho
nên hoàng hậu vội lên đường về
Đi
cùng một số bạn bè
Thêm
người hầu hạ cận kề trước sau,
Hoàng
cung đưa tiễn hồi lâu
Đoàn
về quê ngoại cùng nhau lên đường.
Khi
gần về đến quê hương
Cả
đoàn được lệnh bên vườn ghé qua
Lâm
Tỳ Ni tỏa hương ra
Đón
người nở nhuỵ khai hoa chốn này
Trong
vườn phong cảnh đẹp thay
Cây
vươn nhánh xuống dang tay đỡ người
Bà
vin cành biếc mỉm cười
Hoa
vô ưu nở cánh tươi đón chào
Bà
sinh thái tử lành sao
Dễ
thương, kháu khỉnh, hồng hào, tinh anh.
Địa
cầu như rạng bình minh
Tràn
niềm hạnh phúc, đầy tình vui tươi
Điềm
lành xuất hiện khắp nơi
Cầu
vồng phô sắc, đất trời tỏa hương
Rằm
tháng Tư đẹp lạ thường
Một
ngày trọng đại mở đường tương lai.
Trong
vương quốc khắp nơi nơi
Hân
hoan đón nhận tin vui vô cùng
Cả
đoàn trở lại hoàng cung
Muôn
chim đua hót bên đường tiễn chân
Nhà
vua cùng các quần thần
Chào
mừng đón tiếp phái đoàn hồi cung
Khắp
nơi lễ hội vui chung
Chập
chùng cờ phướn, tưng bừng múa ca.
Bấy
giờ khắp nước gần xa
Ngát
hương an lạc, thắm hoa thanh bình
Cho
nên thái tử sơ sinh
Được
vua, hoàng hậu, triều đình đặt tên
“Tất
Đạt Đa” nghĩa bình yên
“Người
mang toại nguyện”, “người đem tốt lành”.
NHÀ TIÊN TRI
VIẾNG THĂM
Dựa
vào dấu hiệu lúc sanh
Tiên
tri các vị tài danh đoán rằng
Tương
lai thái tử huy hoàng
Sau
này nổi tiếng, vẻ vang vô cùng.
Có
nhà ẩn sĩ trong rừng
Giỏi
giang, thánh thiện tiếng lừng gần xa
Ông
già tên A Tư Đà
Nghe
tin quý tử, tìm ra thăm liền
Vào
hoàng cung đứng lặng yên
Cạnh
bên thái tử, ngắm nhìn thật lâu
Rồi
trở ra mặt buồn rầu
Ngước
nhìn tinh tú trên bầu trời cao
Ông
già bật khóc nghẹn ngào
Khiến
vua, hoàng hậu xiết bao ngỡ ngàng
Vội
vàng hỏi, giọng hoang mang:
“Có
điềm xuất hiện xấu chăng thưa người?”
Nhà
tiên tri vội trả lời:
“Muôn
tâu Bệ Hạ xin ngài an tâm,
Băm
hai tướng tốt vô ngần
Tám
mươi vẻ đẹp tuyệt trần phô ra,
Tương lai thái tử nhà ta
Huy hoàng, đẹp đẽ, đúng là vĩ nhân!
Nếu mà nối nghiệp phụ thân
Chắc rằng thái tử thế chân của ngài
Làm vua vĩ đại tuyệt vời
Trị vì đất nước khắp nơi an bình!
Nếu mà rời bỏ cung đình
Chắc rằng thái tử trở thành đạo sư
Tương lai rực rỡ vô bờ
Chúng sinh náo nức đón chờ ân nhân
Vị thầy cao quý bội phần
Đưa đường vào đạo, khai tâm cho người,
Nhận ra cảnh khổ cuộc đời
Chắc rằng thái tử sẽ rời hoàng cung
Ra đi tìm kiếm con đường
Không còn đau khổ, hết vương muộn sầu
Rồi
đem giáo lý thâm sâu
Dạy
cho bất cứ người nào muốn theo!”
Ông
già nói tiếp buồn thiu:
“Đời
tôi đã mất quá nhiều thời gian
Chưa
tìm ra ánh đạo vàng
Giúp
đời chấm dứt vô vàn khổ đau,
Tiếc
rằng chẳng sống thêm lâu
Để
còn học được đạo mầu! Buồn thay!
Về
sau chính thái tử đây
Là người chỉ lối, là thầy khai tâm.
Mừng hoàng cung có vĩ nhân
Xiết bao siêu việt, bội phần vinh quang!”
Nhìn hài nhi, vẻ luyến thương
Ông già rời khỏi hoàng cung ra về.
Vua lòng sung sướng đê mê
Nghĩ thầm: “Thái tử trị vì giang sơn
Sau này rạng mặt quốc vương
Uy quyền một cõi, danh lừng vang xa
Rồi khi tới tuổi về già
Mới lo đến chuyện xuất gia tu hành.”
MA DA
HOÀNG HẬU
QUA ĐỜI
Ít ngày sau tại cung đình
Ma Da hoàng hậu bệnh tình nguy nan
Trước khi lìa cõi dương gian
Nhờ cô em gái đảm đang thay mình
Trông nom thái tử tận tình
Hài nhi lúc đó mới sinh bẩy ngày,
Em hoàng hậu hứa nhận ngay
Đóng vai từ mẫu đẹp thay mọi bề
Ma Ha Ba Xà Ba Đề
Tên bà kế mẫu tràn trề lòng nhân.
Tháng năm lần lượt xoay vần
Bây giờ thái tử đã dần lớn lên
Trở thành cậu bé lành hiền
Thông minh, khả ái, trang nghiêm, nhân từ
Nhà vua mời các danh sư
Dạy cho thái tử khi vừa lớn khôn
Học hành thông thạo các môn
Cả văn lẫn võ, vượt luôn cả thầy,
Văn chương bẩy tuổi học ngay
Đến mười hai tuổi đã hay mọi ngành,
Năm mười ba tuổi tập tành
Các môn võ thuật, tiến nhanh vô cùng
Đúng
theo truyền thống hoàng cung
Vốn
dòng võ tướng hào hùng trước đây.
THÁI TỬ
NHÂN TỪ
Hoàng
cung bát ngát vườn cây
Chim
muông thú vật nơi này nhởn nhơ
Vây
quanh thái tử nô đùa
Vì
chàng toả ngát tâm từ thơm hương,
Một
ngày chàng dạo trong vườn
Nhìn
chim bay lượn cánh vươn giữa trời
Thình
lình chim bị bắn rơi
Mũi
tên muốn giết hại đời thiên nga,
Chim
rơi xuống cạnh vườn hoa
Nơi
chân thái tử, cánh xòa, nằm yên,
Chàng
bèn ôm chú chim lên
Xót
xa tìm cách chữa liền vết thương
Bỗng
nhìn qua phía sau vườn
Thấy
người em họ vội vàng chạy ra
Tên là Đề Bà Đạt Đa
Tay cầm cung nỏ, miệng la rầm trời:
“Chính tôi đã bắn chim rơi
Mong
anh trả lại cho người bắn chim!”
Lời
qua tiếng lại đôi bên
Sau
cùng tranh chấp đưa lên pháp đình
Để
nhờ phán xử phân minh
Nào
ngờ ý kiến chia thành hai phe,
Một
phe: “Ai bắn chim kia
Có
quyền lấy lại chim về mà thôi!”
Một
phe: “Ai cứu chim trời
Ai
mà nhân đạo là người giữ chim!”
Thật
là khó xử vô biên
Chợt
đâu một vị thánh hiền hiện ra
Uy
nghi, đức độ, tuổi già
Quần
thần kính nể trình qua hỏi người
Ông
già nghiêm nghị tỏ lời:
“Mọi
người sự sống trên đời quý sao
Cho
nên chim thuộc kẻ nào
Hết
lòng cứu nó với bao tâm từ
Còn
như kẻ ác chớ đưa
Hại
muôn sinh vật có chừa ai ra
Trao
chim cho Tất Đạt Đa!”
Triều
thần cảm phục ông già ý hay
Hợp
tình hợp lý lắm thay
Tuân
theo đề nghị đó ngay tức thời,
Vua
nghe đẹp dạ, mỉm cười
Sai
quân vội vã đi mời lão ông
Nào
ngờ kiếm khắp hoàng cung
Bóng
ông biến mất! Lạ lùng xiết bao!
LỄ
XUỐNG RUỘNG
Người
ta nhớ chuyện thuở nào
Hồi
lên chín tuổi, lễ vào đầu năm
Nhà
vua, thái tử, các quan
Cùng
đi dự lễ viếng thăm ruộng đồng
Mong
mùa cày mới thành công
Mong
dân no đủ khắp trong xóm làng,
Giữa
trưa trời nắng chang chang
Lễ
nghi xướng tụng rộn ràng quá lâu
Khi
vua bước xuống ruộng sâu
Tự
tay cày luống cày đầu lấy hên
Nông
dân ùa xuống ruộng bên
Bắt
đầu mùa mới, khắp miền cày theo
Cùng
nhau vui vẻ hò reo
Cày
sâu, cuốc bẫm chờ gieo hạt mầm.
Đứng
xem thái tử động tâm
Thấy
bao cảnh khổ xoay vần chốn đây:
“Trâu
bò vất vả kéo cày
Nông
phu roi quất thẳng tay chẳng từ
Mồ
hôi nắng gắt ban trưa
Cả
hai ướt đẫm, quá ư nhọc nhằn,
Lưỡi
cày xẻ luống thẳng băng
Côn
trùng, sâu bọ xác thân tan tành
Con
nào sống sót bò quanh
Bầy
chim nhỏ bé mổ nhanh làm mồi,
Và
rồi chim lớn ngang trời
Chợt
đâu sà xuống hại đời chim non,
Thợ
săn trong bụi chờ trông
Cung
tên nhắm bắn giết luôn chim trời,
Bên
rừng thú dữ rình mồi
Chờ
nhào ra cấu xé người thợ săn”.
Than
ôi chỉ tại miếng ăn
Mà
người và vật dữ dằn giết nhau
Cuộc
đời nào sướng chi đâu
Khiến
cho thái tử đớn đau tâm hồn
Càng
nhìn cảnh, càng héo lòng
Vội
tìm bóng mát ven con đường làng
Dưới
cây ngồi lặng, xếp bằng
Trầm
tư mặc tưởng rộn ràng tình thương
Xót
xa cảnh dưới ruộng mương
Muôn
loài tranh sống nên thường hại nhau
Ước
mong trần thế về sau
Không
còn có cảnh khổ đau muộn phiền.
NGƯỜI ĐẸP
DA DU ĐÀ LA
Vua
mong thái tử lớn lên
Trở
thành lãnh đạo khắp miền biết danh
Nào
ngờ thái tử hiền lành
Ưu
tư trầm lặng một mình dưới hoa
Ngài
lo thái tử xuất gia
Chẳng
màng nối nghiệp vua cha trị vì
Ngài
bèn mời các quan về
Họp
bàn mong kiếm kế gì thật hay
Cuối
cùng có vị tâu bày:
“Tạo
cho thái tử đắm say cung đình!
Hãy
đi kén vợ đẹp xinh
Hãy
giăng một mạng lưới tình nơi đây
Hương
yêu quyến rũ mê say
Tơ
lòng vương vấn, mai này sinh con
Thế
là mơ mộng không còn
Sẽ
ưa, sẽ thích ở luôn ngai vàng!”
Vua
nghe ưng ý vô vàn
Truyền
ngay lệnh xuống các quan thi hành
Tiệc
vui tổ chức cho nhanh
Mời
toàn thiếu nữ trâm anh diễm kiều
Đàn
ca, nhã nhạc dập dìu
Đích
thân thái tử dấu yêu tặng quà,
Khách
mời lần lượt đi qua
Đến
phiên người chót thật là thần tiên
Nàng
công chúa nước láng giềng
Con
vua Thiện Giác đi lên nhận quà
Nàng tên Da Du Đà La
So phần nhan sắc vượt xa mọi người
Dung
nhan diễm lệ tuyệt vời
Khiến
cho thái tử bồi hồi ngất ngây
Cả
hai đứng lặng phút giây
Thế
rồi nàng chợt đưa tay chờ quà
Bấy
giờ chàng mới nhận ra
Trên
bàn quà hết, sao mà khó thay!
Chàng
bèn cởi nhẫn đeo tay
Trao
cho người đẹp quà này làm duyên
Nàng
vui nở nụ cười hiền
Chân
ngà quay gót về bên chỗ nàng
Nhạc
tình rộn rã không gian,
Các
quan chứng kiến vội vàng vào cung
Tâu
trình vua rõ tin mừng
Không
lâu sau đó vua cùng các quan
Ghé sang thăm nước lân bang
Thăm vua Thiện Giác mở đường kết thân
Để rồi tiến đến cầu hôn
Nhưng vua Thiện Giác ôn tồn nói ngay:
“Cầu hôn công chúa nước này
Có nhiều hoàng tử quanh đây ngỏ lời
Chiếu theo tập tục nước tôi
Mọi người sẽ phải tranh tài cùng nhau
Ai mà thắng cuộc hàng đầu
Sẽ dành công chúa làm dâu rước về!”
THI TÀI CẦU HÔN
Nhà Vua Tịnh Phạn nghĩ suy
Lo cho thái tử khó bề thành công
Tự tin thái tử trình ông
Xin đừng hao tổn mình rồng lo âu.
Thời
gian thấm thoắt trôi mau
Đến
ngày quy định cùng nhau thi tài
Nàng
công chúa trên khán đài
Là
phần thưởng quý cho người tài ba.
Thoạt
tiên thi bắn tầm xa
Cung
tên biểu diễn bắn ra băng đồng
Nhiều
người đạt được thành công
Nhắm
bia trúng đích giữa vòng hồng tâm,
Riêng
một người giỏi vô ngần
Mũi
tên xuyên thủng qua phần sau bia
Xuyên
thêm ba lớp trống kia
Thật
là độc đáo! Rất chi lạ kỳ!
Đến
phiên thái tử dự thi
Vững
tin tài nghệ nên chi mỉm cười,
Kéo
cung, cung gãy làm đôi
Phải
thay cung quý từ thời cổ xưa
Để
trong biệt điện nhà vua
Nặng
nề, khó kéo nên chưa ai dùng,
Vẻ
ung dung, dáng hào hùng
Tự
tin, thái tử nhận cung trước thềm
Kéo
giây cung, phóng mũi tên
Tên
bay xé gió trúng liền hồng tâm
Xuyên qua bia phóng đi luôn
Xuyên thêm bẩy lớp trống đồng như chơi
Thật là tài nghệ tuyệt vời
Tỏ lòng khâm phục mọi người hò reo.
Cuộc
thi múa kiếm tiếp theo
Đường
gươm điêu luyện vèo vèo phóng đi
Chém
thân cây mé rừng kia
Thân
cây càng lớn, người thi càng tài,
Đến
phiên, thái tử khoan thai
Chọn
cây lớn nhất khuất ngoài phía sau
Hai
thân to dính sát nhau
Chẳng
ai dám chọn. Nào đâu có ngờ
Nhanh
như chớp, đẹp như mơ
Lưỡi
gươm thần tốc chàng đưa qua rồi
Thân
cây vẫn vững giữa trời
Tưởng
như ngạo nghễ trêu người hùng anh,
Nào
ngờ khi gió thoảng nhanh
Cây
to đổ xuống cỏ xanh ven rừng,
Đám
đông sửng sốt vô cùng
Bật
lên thành tiếng reo mừng hò la.
Tranh
tài sang đợt thứ ba
Cuộc
thi cưỡi ngựa diễn ra cuối cùng
Ngựa
đen, to lớn, trong cung
Từ
lâu nổi tiếng dữ hung nhất vùng,
Vài
người leo nổi lên lưng
Ngựa
kia lồng lộn hất tung xuống liền
Vó
câu đá hậu cuồng điên
Cổ
vươn, bờm dựng, hí lên hãi hùng,
Đến
phiên, thái tử ung dung
Nghĩ
thầm: “Nhu vẫn thắng cương lẽ thường
Lấy
lời hiền, lấy tình thương
Để
mà chinh phục tánh hung muôn loài!”
Kề
gần ngựa lúc thi tài
Đôi
lời chàng rót vào tai dịu dàng
Tay
xoa đầu ngựa nhẹ nhàng
Vuốt
ve bờm ngựa vô vàn yêu thương
Ngựa
bèn trở lại bình thường
Hiền
lành chợt lộ, hung hăng chẳng còn
Chàng
trèo lưng ngựa cưỡi vòng
Phi
nhanh biểu diễn giữa muôn tiếng hò
Mừng
người chế ngự ngựa ô
Mừng
người chiến thắng tài phô tuyệt vời,
Cạnh
bên công chúa mỉm cười
Liếc
nhìn thái tử thay lời yêu đương.
CUNG VÀNG
ĐIỆN NGỌC
Thời
gian sau ở hoàng cung
Vua
quan tổ chức tưng bừng vui tươi
Lễ
thành hôn giữa hai người
Trai
tài gái sắc xứng đôi vợ chồng
Tuổi
mười sáu, đẹp tơ hồng
Sợi
dây luyến ái đôi lòng quyện chung,
Vua
luôn suy nghĩ mung lung
Giữ
chân thái tử mãi trong lồng vàng
Vua
bèn ra lệnh các quan
Xây
ba cung điện huy hoàng một nơi
Hoa
viên cây cỏ tốt tươi
Sen
phô sắc dưới nắng trời nhẹ lay
Hồ xanh in bóng mây bay
Vợ
chồng quấn quýt, tháng ngày say mê,
Một
cung điện cho mùa hè
Hây
hây gió mát bốn bề suối trong,
Một
cung điện cho mùa đông
Bập
bùng lửa ấm tình nồng hương đưa,
Một
cung điện cho mùa mưa
Nhạc
mưa thánh thót sớm trưa gợi tình,
Nẻo
hoa viên, lối cung đình
Tường
cao vây phủ bao quanh phía ngoài
Ngăn
che phiền não trần ai
Khỏi
vương hạnh phúc của hai tâm hồn.
Trong
cung tuyển các nhạc công
Đàn
ca réo rắt, tơ đồng lả lơi
Thêm
đoàn ca múa xinh tươi
Thân
vờn dáng liễu, giọng khơi mạch tình
Cao
lương, mỹ vị linh đình
Khiến
cho thái tử đắm mình mê say
Trải
qua bao tháng cùng ngày
Sống
trong cảnh giới hưởng đầy thú vui
Không
hề hay biết trên đời
Nhiều
nơi bất hạnh, lắm người lầm than.
MỘT BÀI CA
HAY VÀ MỚI LẠ
Bao
mùa sen nở lại tàn
Một
ngày dự tiệc nghe đàn du dương
Đêm
về thái tử vấn vương
Rối
bời tâm sự, ngổn ngang cõi lòng
Muốn
ru vào giấc ngủ nồng
Lệnh
truyền trổi tiếng tơ đồng giữa đêm:
“Này
danh ca hãy hát lên
Một
bài mới lạ êm đềm khác xưa!”
Danh
ca trút nỗi tâm tư
Kẻ
đàn, người hát như ru hồn người
Cất
lời ca tụng đất trời
Với
bao cảnh đẹp khắp nơi xa vời
Rừng
sâu, lũng thấp, biển khơi
Phố
phường hoa lệ, núi đồi nên thơ,
Lâng
lâng thái tử như mơ
Bao
miền đất hứa đón chờ thênh thang
Ngoài
điện ngọc, ngoài cung vàng
Còn
bao cảnh lạ khiến chàng ước mong
Hôm
sau xin phép rời cung
Để
đi du ngoạn khắp vùng xa xôi
Vua
thầm nghĩ: “Đến lúc rồi
Con
ta yên ấm sống nơi cung đình
Nay
cần ra khỏi hoàng thành
Biết
thêm đất nước, dân tình nơi nơi
Tương lai con sẽ lên ngôi
Trị vì vương quốc, sống đời gấm hoa!”
Lệnh
vua vội vã ban ra:
“Hãy
đưa thái tử chúng ta du hành!”
GẶP NGƯỜI GIÀ
Muốn
cho mọi chuyện tốt lành
Trong
khi thái tử vào thành nay mai
Tránh
không gặp cảnh bi ai
Gây
ra ấn tượng u hoài trong tâm
Nhà
vua ra lệnh quần thần
Tiếp
tay cùng với nhân dân nước nhà
Trang
hoàng khắp nẻo gần xa
Giăng
đèn đường phố, kết hoa cửa nhà
Dẹp
đi những cảnh xấu xa
Kẻ
nghèo đói khổ, người già ốm đau,
Thế
rồi buổi sáng hôm sau
Lệnh
truyền Xa Nặc quân hầu đánh xe
Ngựa
tên Kiền Trắc kéo đi
Bao
nhiêu cảnh lạ ngoài kia đón chờ.
Kể
từ hồi trẻ ấu thơ
Lần
đầu thái tử rời xa cung đình
Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh
Phô muôn cảnh sắc hữu tình nên thơ,
Bên đường dân chúng ngóng chờ
Được nhìn thái tử, giấc mơ lâu đời
Trầm trồ ca tụng hết lời
Quốc vương trẻ tuổi của thời mai sau,
Lòng
chàng sung sướng biết bao
Cảnh
đời thực tế khác nào bài ca
Kinh
thành rực rỡ xa hoa
Thật là tráng lệ, thật là phồn vinh.
Chợt đâu thoáng hiện bóng hình
Một người già lão cúi mình lom khom
Mặt buồn thảm, vẻ héo hon
Thân gầy, tóc bạc, lưng còng, da nhăn
Bước
đi chống gậy khó khăn
Nhìn
ông, thái tử băn khoăn ngỡ ngàng
Hỏi
thăm, Xa Nặc tâu rằng:
“Xưa
kia ông ấy là chàng thanh niên
Nhưng
rồi tuổi trẻ không bền
Sức
tàn lực kiệt trở nên yếu già
Cảnh
này ai cũng trải qua
Cái
già xâm chiếm chúng ta hàng ngày
Dần
dần từng phút từng giây
Biến
ta thành lão ông đây khác gì!”
Lần
đầu thấy chuyện lạ kỳ
Ngạc
nhiên thái tử nghĩ suy lặng thầm
Trong
lòng sửng sốt vô ngần
Sinh
ra khủng hoảng tinh thần. Hết vui!
Lệnh
cho Xa Nặc trở lui
Về
cung lặng lẽ vào nơi thư phòng
Suy
tư đè nặng cõi lòng:
“Tuổi
già sẽ đến ai hòng thoát qua!”
GẶP NGƯỜI BỆNH
Cận
thần báo cáo vua cha:
“Suốt
ngày thái tử tỏ ra muộn phiền!”
Vua
nghe nói rất ngạc nhiên
Nghĩ
nên tổ chức thăm miền xa xôi,
Ca Tỳ La Vệ xem rồi
Kỳ này du ngoạn rong chơi ngoại thành
Sông hồ, đồi núi, thác ghềnh
Phô hình quyến rũ, gợi tình mê say,
Và riêng thái tử lần này
Đã cùng Xa Nặc thấy ngay một người
Chỉ rên la, chẳng nói cười
Trong khi quần chúng vui tươi đón mừng.
“Người kia sao mắt trợn trừng
Miệng ho rũ rượi, thân rung liên hồi
Mặt mày tái mét khác người?”
Ngạc nhiên thái tử thốt lời hỏi thăm
Quỳ bên Xa Nặc thưa rằng:
“Đó là cơn bệnh nó đang hành người
Hôm nay mạnh khoẻ tươi cười
Ngày mai bệnh hoạn ta thời đớn đau
Xác thân ai thoát được đâu
Có ngày rã rượi, thảm sầu, xanh xao!”
Nghe xong sửng sốt biết bao
Trong lòng thái tử dạt dào sầu bi
Nào ham du ngoạn thêm chi
Lệnh cho Xa Nặc quay xe trở về
Lòng buồn sau chuyến vừa đi
Thú vui vương giả thiết gì nữa đây.
Thấy con phiền muộn hao gầy
Nhà vua vội triệu tập ngay quần thần
Cùng nhau hội ý luận bàn
Mong tìm phương cách làm chàng thêm vui.
Theo đề nghị của mọi người
Đừng cho thái tử đi chơi một mình
Lần sau du ngoạn ngoại thành
Đoàn ca vũ nhạc cung đình cùng theo
Với vài quan ở trong triều
Thăm hoa viên nọ sẵn nhiều trò chơi
Thật quyến rũ, rất tuyệt vời
Hoa vườn thắm nở, chim trời hoan ca.
GẶP NGƯỜI CHẾT
Cuộc du ngoạn lần thứ ba
Như là đám rước hoàng gia tưng bừng
Xảy thêm cảnh tượng lạ lùng
Chỉ riêng thái tử được trông cảnh này:
“Một đoàn người buồn thảm thay
Đi men lối nhỏ ở ngay ruộng ngoài
Cùng khiêng một chiếc quan tài
Bên trong có kẻ nằm dài lặng yên.”
Chỉ cho Xa Nặc thấy liền
Chàng lên tiếng hỏi, ngạc nhiên lạ thường:
“Mọi người than khóc thảm thương
Khiêng ai bất động? Tìm đường đi đâu?”
Trang nghiêm Xa Nặc quỳ tâu:
“Đó là thân thuộc u sầu tiễn chân
Một người từ giã cõi trần
Bạn bè thương xót, thân nhân ngậm ngùi!”
Và rồi Xa Nặc mạnh lời
Kể ra sự thật giấu nơi cung đình:
“Người kia chết chẳng khác mình
Từ hồi măng sữa mới sinh ra đời
Rồi thành trẻ nhỏ đùa chơi
Đến khi khôn lớn sang thời thanh niên
Hưởng nhiều lạc thú thần tiên
Hoặc vương đau khổ triền miên trong đời
Lao vào cuộc sống nổi trôi
Nhục vinh góp mặt, buồn vui dự phần
Cái
già xâm chiếm dần dần
Tinh
thần suy thoái, xác thân rã rời
Đến
khi bệnh hoạn tơi bời
Giường
kia nằm liệt một nơi chờ ngày
Im
hơi, nhắm mắt, xuôi tay
Mọi
người ai thoát cảnh này được đâu!”
Được
nghe, được thấy lần đầu
“Sinh,
lão, bệnh, tử” tiếp nhau xoay vần
Khiến
cho thái tử tần ngần
Trong
lòng tự nghĩ: “Ngày gần đây thôi
Con
đẹp đẽ, vợ xinh tươi
Bạn
bè danh vọng, vua tôi chức quyền
Cả
thân mình nữa chẳng bền
Đâu
tồn tại mãi ở trên cõi đời
Mê
mờ quyến rũ con người
Đắm
say dục lạc khắp nơi dương trần
Quên
đi cái chết đến gần
Quên
đi kiếp sống muôn phần mong manh!”
THÚ VUI TAN DẦN
Hoa
viên phong cảnh hữu tình
Suối
nguồn róc rách, cây cành lả lơi
Đón
xe thái tử tới nơi
Đàn
ca trổi nhịp, đất trời giăng hoa
Và
rồi yến tiệc bày ra
Du
dương điệu múa, thướt tha thân người
Tiếc
rằng chẳng tạo nụ cười
Tâm
hồn thái tử rối bời nghĩ suy,
Nghĩ
về cảnh tượng sầu bi
Đám
tang người chết vừa đi bên đường
Cuộc
đời ngắn ngủi vô thường
Thú
vui tạm bợ vấn vương làm gì,
Quần
thần xúm lại rủ rê
Mong
chàng vui thú thoả thuê chốn này
Nghiêm
trang thái tử nói ngay:
“Cảnh
đây đẹp đẽ đắm say lòng người
Tưng
bừng lễ hội tuyệt vời
Riêng
ta cũng muốn vui chơi hòa đồng
Nhưng
mà ngẫm nghĩ cho cùng
Đẹp
kia nào thoát khỏi vòng tàn phai
Vui
kia nào có kéo dài
Vô
thường vạn vật muôn loài trước sau
Con
đường giải thoát khổ đau
Nếu
chưa tìm được ta đâu vui gì
Dòng
sông dục lạc tràn trề
Khó
mà quyến rũ ta về bến mê!”
Thấy
lòng thái tử tái tê
Mọi
người chuẩn bị trở về hoàng cung
Vua
nghe buồn bã vô cùng
Canh khuya trằn trọc nặng lòng suy tư.
Ý TƯỞNG
THOÁT TRẦN
Thời
gian theo cánh gió đưa
Thú
vui thái tử hầu như chán chường
Không
còn ăn uống bình thường
Xanh
xao, gầy ốm, võ vàng, bất an,
Một
ngày chàng gặp phụ thân
Tỏ
bày bao nỗi bi quan của mình,
Xin
đi du ngoạn ngoài thành
Thêm
một lần ngắm tươi xanh đất trời
Cho
khuây khỏa bớt lòng người
Cho
vơi đi nỗi rối bời trong tâm,
Vua
nghe mừng rỡ vô ngần
Bèn
ngầm sai các cận thần trong cung
Sát
theo thái tử trông chừng
Chuyến
này tổ chức tưng bừng hơn xưa
Thôn
trang cảnh lạ đón chờ
Đồng
quê khoáng đãng, ruộng bờ đẹp xinh.
Thong
dong cưỡi ngựa một mình
Chàng
dừng bên đám nương xanh ngút ngàn
Thả
hồn ngắm cảnh miên man
Chẳng
ham nghe chuyện các quan giỡn đùa
Một
mình dạo dưới nắng trưa
Xem
dân cày ruộng đón mùa mới sang.
Chợt
đâu thái tử ngỡ ngàng
Thấy
ngay trước mắt ánh vàng thênh thang
Một
người ăn mặc nghèo nàn
Áo
khâu vá víu, thân choàng đơn sơ
Mặt
trong sáng, vẻ hiền từ
Tay
ôm bình bát bên bờ đang đi
Tóc
râu cạo sạch, uy nghi
Bề
ngoài lộ vẻ nhu mì, khoan thai,
Chàng
bèn hỏi: “Người là ai?”
Dừng
chân đạo sĩ trả lời ung dung:
“Ta lang thang khắp núi rừng
Xuất gia tìm đạo, chẳng vương gia đình
Một
lòng quyết chí tu hành
Đi
tìm chân lý, hy sinh thân mình
Mong
ngày cứu độ chúng sinh
Thoát
mau khỏi cảnh u minh đau buồn!
Cuộc
đời giả tạm vô thường
Sớm
còn tối mất hạt sương khác gì
Tiền
tài này, danh vọng kia
Nào
mang theo được khi lìa dương gian!
Tránh
xa tội lỗi gian tham
Đọa
đầy dục vọng, trầm luân ái tình
Thoát
vòng khổ não cho nhanh
‘Sinh,
lão, bệnh, tử’ quẩn quanh luân hồi!
Ta
tìm đường giúp cho đời
Tới
bờ giải thoát tuyệt vời thơm hương!”
Nói
xong đạo sĩ biến luôn
Dường
như phép lạ bất thường xảy ra.
Tâm
hồn thái tử thăng hoa
Nghĩ
thầm: “Ta đã tìm ra con đường
Phải
rời điện ngọc cung vàng
Xuất
gia tìm đạo giúp hàng chúng sinh!”
Tâm
dũng mãnh, ý kiên trinh
Chàng
quay về chốn triều đình tâu vua.
Trong
khi chờ dịp trình thưa
Tin
mừng quý tử lại vừa đến mau
Thời
gian dệt mộng bên nhau
Giờ
đây công chúa con đầu sinh ra,
Nghe
tin thái tử thẫn thờ:
“Lại
thêm trở ngại cho ta nữa rồi!
Thêm
dây ràng buộc mà thôi
Mau
mau tìm cách thoát nơi chốn này!”
“Dây
ràng buộc” gợi ý hay
Tên
hài nhi bởi nghĩa này mà ra
“Dây ràng buộc” La Hầu La
Triều đình thỏa nguyện, vua cha đẹp lòng
Đúng
theo kế hoạch cầu mong
Cầm
chân thái tử ở trong lồng vàng.
NỖI LO
CỦA NHÀ VUA
Quyết
tìm ánh đạo vinh quang
Một
ngày thái tử nghiêm trang tâu trình:
“Kính
thưa cha rất anh minh,
Con
luôn ước nguyện riêng mình thiết tha
Muốn
xin được phép xuất gia
Trở
thành du sĩ không nhà, đi xa
Cầu
mong tìm kiếm cho ra
Con
đường chấm dứt hằng hà khổ đau!”
Vua
nghe thái tử thỉnh cầu
Điều
vua lo sợ từ lâu lắm rồi
Nghẹn
ngào vua khẽ trả lời:
“Giờ
con còn nhỏ, chớ rời đi xa
Ở
đây cai trị nước nhà
Về
già tính chuyện xuất gia muộn gì!”
Chàng
thưa: “Con sẽ ra đi
Trừ
khi cha giúp được gì cho con
Thoát
vòng đau khổ héo hon
Thoát
vòng già yếu mỏi mòn mai sau
Thoát
vòng bệnh hoạn ốm đau
Thoát
vòng chết chóc ai nào tránh qua!”
Vua nghe giận dữ hét la:
“Con sao suy nghĩ thật là cuồng điên!”
Quyết lòng thái tử thưa thêm:
“Cha lưu con mãi cạnh bên làm gì?
Thân con tù tội khác chi
Xin
cho con được ra đi lúc này!”
Phiền
muộn thay! Bực bội thay!
Nhà
vua truyền lệnh: “Hãy vây hoàng thành
Mang
quân canh gác chung quanh
Đừng
cho thái tử bỏ thành ra đi!”
VƯỢT THÀNH
TÌM
CHÂN LÝ
Rời
cung vua, lúc trở về
Tâm
hồn thái tử say mê một điều
Xuất
gia tìm đạo cao siêu
Cho
nên cung điện với nhiều cảnh vui
Dù
lộng lẫy, dù xinh tươi
Nào
đâu quyến rũ nổi người quyết tâm.
Một
đêm sau bữa tiệc tàn
Hình
như phép lạ đạo vàng hiển linh
Đoàn
ca múa, toán gác canh
Thiếp
đi mỏi mệt nằm quanh khắp nhà,
Công chúa Da Du Đà La
Ôm con êm ấm giường hoa ngủ vùi.
Nhìn vợ hiền, ngắm con tươi
Trong
lòng thái tử vọng lời tâm can:
“Dù
thương cha mẹ vô vàn
Dù
yêu vợ đẹp, con ngoan vô cùng
Nhưng
ta quyết bỏ hoàng cung
Xuất
gia tìm hạnh phúc chung cho người
Tìm
phương giải thoát muôn loài
Cuộc
đời vương giả đoái hoài làm chi!”
Muốn
ôm con lúc biệt ly
Sợ
con thức giấc ra đi khó bề
Nên
chàng nhè nhẹ bước khuya
Đến
bên cửa sổ trèo đi ra ngoài
Lần
theo mái ngói hiên dài
Leo
dần xuống đất, về nơi cuối vườn
Tìm
Xa Nặc, nói thân thương:
“Đêm
nay ta muốn lên đường đi xa
Ngựa đâu chuẩn bị cho ta!”
Quân hầu Xa Nặc thật là ngạc nhiên
Bị chàng đánh thức nửa đêm
Tuy nhiên y với lệnh trên thi hành,
Chàng xoa đầu ngựa tâm tình:
“Này này Kiền Trắc chúng mình đi thôi
Lặng
im kẻo đánh thức người
Hãy
đưa ta thoát khỏi nơi chốn này
Ca
Tỳ La Vệ đẹp thay
Nhưng
xin chớ giữ ta đây làm gì
Đêm
nay trọng đại ta đi!”
Dường
như thông cảm ngựa kia im lìm
Theo
Xa Nặc, dựa màn đêm
Đưa
đường thái tử nhẹ êm vượt thành.
Phóng
hồi lâu dưới trăng thanh
Người
đi nhìn lại kinh thành xa xa
Nguyện
thầm: “Đến lúc tìm ra
Con
đường diệt khổ thì ta mới về!”
Ngựa
phi suốt cả đêm khuya
Khi
trời hừng sáng tới bìa rừng kia
Khu
rừng yên tĩnh bốn bề
Ẩn
tu đạo sĩ tìm về nơi đây.
Tháng
Hai, mồng Tám hôm nay
Tuổi
hai mươi chín lòng đầy mê say
Người
đi cảm khái ngất ngây:
“Chuyến
đi tìm đạo từ đây bắt đầu
Này
Xa Nặc chớ buồn rầu
Hãy mang Kiền Trắc mau mau trở về!”
Quân hầu ứa lệ bờ mi
Nào tin thái tử bỏ đi một mình,
Cảm thông
chàng nói tâm tình:
“Cám ơn Xa Nặc trung thành của ta
Một khi ta đã xuất gia
Trên người trang sức xa hoa đâu cần
Hãy
mang trở lại hoàng cung
Hãy
quỳ thưa với phụ vương ta rằng
Ta
đi chẳng chút giận hờn
Xuất
gia chẳng phải không thương gia đình,
Chính
vì yêu mến chân thành
Ta
đi tầm đạo và đành tạm xa
Con
đường giải thoát tìm ra
Khổ
đau chấm dứt thì ta mới về,
Dù
ta thất bại sá gì
Trước
sau cũng chết, cũng lìa vua cha
Cũng
lìa cung điện xa hoa
Xưa
nay thần chết có tha ai nào!”
Chàng
cầm gươm, rút khỏi bao
Cắt
ngay mớ tóc rồi trao đem về.
Trở
lui Xa Nặc não nề
Ngoái
nhìn thái tử tái tê cõi lòng,
Ngựa
buồn chậm bước về cung
Báo
tin thái tử vào rừng ẩn tu
Lìa
xa mãi mãi cung vua
Giã
từ nhung lụa, giã từ hoàng gia.
CUỘC TÌM ĐẠO
BẮT ĐẦU
Nhạc
rừng tấu khúc hoan ca
Đón
Sa Môn Tất Đạt Đa đăng trình
Áo
quần sang trọng trên mình
Khó coi với kẻ tu hành lang thang
Gặp tay săn thú đi ngang
Chàng bèn đề nghị đôi đàng đổi trao
Quần thô, áo vải mặc vào
Đơn sơ trang phục, thanh cao tâm hồn
Trèo đèo, lội suối, băng nguồn
Tìm thầy học đạo dập dồn buớc chân,
Mọi người tiếp đãi ân cần
Nhìn chàng thầm nghĩ: “Vĩ nhân khác người
Vẻ cương quyết, mặt sáng ngời
Chắc mau chứng đạo giúp đời mai sau.”
Sa Môn trong những ngày đầu
Gặp thầy, học đạo, nhưng đâu thỏa lòng
Đâu như ý nguyện hằng mong
Nghĩ mình cần phải đi vùng xa xa.
Nghe vương quốc Ma Kiệt Đà
Có thầy truyền đạo thật là giỏi giang
Chàng bèn vội vã tìm sang
Đến thành Vương Xá của vương quốc này
Kinh đô cung điện đẹp thay
Các quan nhìn thấy báo ngay về triều:
“Có nhà đạo sĩ rất nghèo
Nhưng sao có vẻ cao siêu, thánh hiền
Mặt cương nghị, dáng oai nghiêm
Ánh vàng kỳ diệu tỏa trên thân người!”
Vua nghe vội vã triệu mời
Cùng chàng đàm luận việc đời gần xa
Nhà vua Tần Bà Sa La
Nghe chàng nói chuyện rất là mến thương
Vua khâm phục nói cùng chàng:
“Trẫm càng tiếp xúc lại càng quý thay
Xin ngài ở lại nơi đây
Giúp ta cai trị nước này yên vui!”
Chàng từ chối, vội trả lời:
“Đại vương thông cảm cho người đi tu
Tôi
từng từ bỏ ngôi vua
Du
hành mong gặp minh sư chốn này!”
Vua
nghe cung kính chắp tay:
“Lên
đường xin chúc ngài đầy cơ may
Tìm ra chân lý mai này
Vui lòng trở lại chốn đây giúp người
Dù thành, dù bại đường đời
Cũng xin trở lại, ta thời ước mong!”
SÁU NĂM
CHIẾN ĐẤU
Hành trình tiến bước ung dung
Đưa chân chàng đến khu rừng đẹp thay
Nhiều người tụ tập nơi đây,
Chàng vui học đạo với thầy tài ba
Hai thầy tên A La La,
Uất Đầu Lam Phất thiết tha dạy đời.
Một
thời gian ngắn qua rồi
Chàng
thông hiểu hết những lời đạo sư
Chưa
thỏa nguyện, vẫn suy tư
Nhủ lòng: “Ta phải tự tu một mình
Tìm ra chân lý quang vinh!”
Chàng bèn tiếp cuộc hành trình xa thêm.
Vượt dòng sông Ni Liên Thuyền
Vào khu rừng rậm ở bên kia bờ
Nơi gần đất thánh Ca Da
Trong rừng chàng gặp năm nhà khổ tu
Năm anh em Kiều Trần Như
Tu theo phương pháp giày vò xác thân
Nói rằng: “Người chốn dương trần
Càng nuông thân xác, càng gần khổ đau
Giờ tu ép xác cho mau
Còn chi đau khổ, còn đâu muộn phiền!”
Chàng nghe hợp lý theo liền
Thực hành khổ hạnh triền miên chẳng nề
Chân đau, lưng mỏi, thân tê
Mùa đông lạnh buốt, mùa hè nóng thiêu
Ngồi yên một chỗ sớm chiều
Ít ăn, ít ngủ nom tiều tụy thay!
Để rồi thức suốt đêm ngày
Người đầy bụi bẩn, thân gầy trơ xương.
Thời gian qua, sáu năm trường
Nhớ ngày quyết chí tìm đường xuất gia
Hai
mươi chín tuổi xa nhà
Sáu
năm khổ hạnh trôi qua chốn này
Ba
mươi lăm tuổi giờ đây
Vẫn
chưa giải thoát, còn đầy u minh.
Trước
kia khi ở hoàng thành
Ngục
tù lạc thú vây quanh nhốt người
Sai
lầm phung phí cuộc đời
Đến
khi lặn lội tìm nơi tu hành
Hang
sâu, núi thẳm, rừng xanh
Khổ
tu hành hạ thân mình đớn đau
Nào
ngờ kết quả gì đâu
Cả
hai nếp sống trước sau sai lầm
Mục
tiêu chân lý muốn gần
Con
đường “trung đạo” ta cần theo ngay
Uống
ăn giữ sức hàng ngày
Thân
kia sạch sẽ, tâm này tịnh thanh
Lắng
sâu thiền định ý mình
Nhận
chân sự vật ở quanh rõ ràng.
Sa
Môn lê bước nhẹ nhàng
Tìm
ra sông tắm, sóng vàng reo vui
Trần
gian bụi bậm sạch rồi
Thân
gầy sức yếu nghỉ ngơi ven bờ.
CÚNG DƯỜNG
Có
gia đình nọ chăn bò
Sống
trong làng nhỏ cạnh khu rừng già
Vợ tên là Tu Già Đa
Con trai khoẻ mạnh sinh ra đầu lòng
Nàng vui thỏa nguyện cầu mong
Nên
nay mang sữa vào trong khu rừng
Tạ
ơn, cúng các vị thần
Đang
đi nàng thấy hiện dần từ xa
Bóng
Sa Môn Tất Đạt Đa
Gốc
cây ngồi nghỉ, xem ra khác người
Tuy
gầy yếu vẫn sáng tươi
Ngạc
nhiên nàng nghĩ: “Chắc ngài ngồi đây
Thần
linh ngự trị rừng này!”
Nàng
bèn dâng cúng sữa ngay trước người.
Sa Môn mở mắt lòng vui
Từ từ uống sữa, mỉm cười tạ ơn
Sữa làm sức khoẻ khá hơn
Sa Môn khẽ nói: “Cúng dường quý thay
Thân ta khoẻ mạnh lại ngay
Chẳng là thần thánh, ta đây là người
Đi
tìm chân lý cao vời
Tìm
đường diệt khổ, giúp đời thăng hoa!”
Thấy
Sa Môn Tất Đạt Đa
Tắm
sông, ăn uống như là bỏ tu
Năm
anh em Kiều Trần Như
Bàn
nhau tìm cách rời khu rừng này
Đến Ba La Nại gần đây
Vào vườn Lộc Uyển, thân gầy khổ tu.
Sa Môn ở lại rừng xưa
Quyết theo đường đạo mình vừa mở ra.
CUỘC CHIẾN ĐẤU
VĨ ĐẠI
Vượt sông hướng tới nẻo xa
Tìm nơi thiền định thiết tha giúp đời
Gặp người đang gánh cỏ tươi
Sa Môn xin cỏ lót nơi ngồi thiền
Gốc cây bóng rợp êm đềm
Bồ Đề vươn nhánh gần bên đón chào
Phút giây trọng đại biết bao
Đồng hoang yên tĩnh, trời cao trong lành
Trợ duyên cho kẻ tu hành
Kiết già ngồi gốc cây xanh giữa đồng
Mặt quay nhìn về hướng Đông
Hai bàn tay đặt trên lòng bàn chân
Phát lời thệ nguyện quyết tâm:
“Cho dù phải bỏ xác thân chốn này
Quyết không rời khỏi nơi đây
Nếu không đắc đạo một ngày tương lai!”
Chư thiên rộn rã mừng vui
Rằm tháng Tư đẹp tuyệt vời hôm nay.
Thời
xưa truyền thuyết cho hay
Có
nhiều thế lực mang đầy xấu xa
Thường
hay quấy nhiễu tâm ta:
“Tham lam, sân hận, mê mờ ngu si
Và ganh tỵ, với hồ nghi”
Cùng bao tội lỗi chuyên đi kết bè
Chuyên gieo độc hại gớm ghê
Gây ra phiền não, mang về bất an
Gọi tên chung là Ma Vương,
Ma Vương phẫn nộ tìm đường cản ngăn
Tìm đường quấy phá Sa Môn
Tạo ra trận bão kinh hồn bủa vây
Cuồng phong tàn phá quanh đây
Nhưng riêng cảnh vật dưới cây Bồ Đề
Nhờ thiền, mãnh lực mọi bề
Cho nên yên ổn chẳng hề hấn chi.
Yêu ma nọ, quỷ sứ kia
Bèn dùng tên độc bắn đi căm thù
Nhưng tên bay đến người tu
Thành sen muôn cánh từ từ nhẹ rơi.
Quỷ ma đổi cách phá người
Biến thành gái đẹp lả lơi gợi tình
Múa ca uốn éo thân hình
Như khơi lại thú cung đình trước kia,
Sa Môn thiền định uy nghi
Quỷ yêu tội lỗi dễ gì chuyển lay.
Ma Vương thất bại chua cay
Âm mưu lần cuối ra tay phá người
Một mình xuất hiện, thốt lời
Nửa như chế giễu, nửa thời khuyên can:
“Này ông thái tử vĩ nhân
Tưởng mình là kẻ tuyệt luân hơn người
Mất hai mươi chín năm trời
Bản thân hưởng lạc ở nơi cung đình
Sáu
năm hành hạ xác mình
Thân
gầy, sức yếu tu hành ích chi
Giờ
đây thiền định ngu si
Đạo
vàng khó đạt, dễ gì cầu mong
Ai là nhân chứng cho ông
Rằng đường tu sẽ thành công hơn đời?”
Ma Vương nhạo báng nặng lời
Dễ đâu lay chuyển ý người vững tin
Sa Môn tay phải nhấc lên
Đưa ra mặt đất, chấm liền xuống đây:
“Chứng nhân là thế gian này!”
Đúng! Bao nhiêu kiếp ngài thay dạng người
Khi nam, khi nữ luân hồi
Nhiều phen nghèo khó, lắm thời giàu sang
Khoan dung, nhẫn nhục, yêu thương
Tìm đường cứu khổ giúp hàng chúng sinh.
Ma Vương phá hoại bất thành
Như cơn ác mộng biến nhanh tức thời.
Sa Môn một bóng thảnh thơi
Mây mù quét sạch, bầu trời sáng trăng
Hương
thơm ngan ngát không gian
Cõi
trần cảnh vật sẵn sàng thăng hoa.
THỨC TỈNH
Giờ
Sa Môn Tất Đạt Đa
Tập
trung thiền định thật là thâm sâu
Sáng
bừng trí tuệ rất mau
Nhận
ra quá khứ trước sau kiếp người,
Khi
đời này chấm dứt rồi
Thì
đời sống khác tức thời tiếp theo
Chết
là thân xác hủy tiêu
Rồi
tìm thân mới đều đều tái sinh;
Ngài
hay mọi việc tạo thành
Mọi
nhân hiện tại chúng sinh gieo trồng
Sẽ
gây hậu quả chập chùng
Sướng
hay là khổ liền trong nhiều đời;
Ngài
hay tất cả kiếp người
Tương
quan mật thiết tuyệt vời cùng nhau
Tâm
bừng chân lý thâm sâu
Thấu
nhìn muôn vật nhiệm mầu ở quanh
Mặt
trời, sao, các hành tinh
Ngân
hà vũ trụ hiện nhanh trong thiền;
Nhận
ra mọi thứ kết liên
Kết
từ hạt bụi kết lên sao trời
Luôn
luôn mọi vật đổi dời:
Sanh
rồi lại diệt, diệt rồi lại sanh
Thành
rồi hoại, hoại rồi thành
Việc
gì cũng có ngọn ngành nguyên nhân;
Ngài
nhận ra khắp dương trần
Dâng
đầy phiền não, ngập tràn khổ đau
Vì
ham lạc thú cùng nhau
Cội
nguồn đau khổ ai đâu tỏ tường,
Rõ
đâu vạn vật vô thường
Cho
nên mù quáng tìm đường hại nhau
Để
mong thỏa mãn trước sau
Biết
bao dục vọng mưu cầu xấu xa
Tiếc
thay danh, lợi kiếm ra
Chẳng
mang hạnh phúc cho ta lâu bền
Mất
còn, còn mất triền miên
Cớ
sao tranh cướp kiếm tìm loay hoay,
Hận
thù oán ghét tràn đầy
Chẳng
gieo an lạc lại gây muộn sầu,
Đây
là chân lý nhiệm mầu
Con
đường chấm dứt khổ đau kiếp người.
Nếu
ai ngộ được như ngài
Ngừng
ngay dục vọng, dứt ngay oán hờn
Muôn
lòng chan chứa tình thương
Bình
an, hạnh phúc trăm đường hoan ca.
Khi Sa Môn Tất Đạt Đa
Suốt thông mọi lẽ, thật là vui thay
Vô minh tăm tối tan ngay
Khắp châu thân bỗng toả đầy hào quang
Chẳng còn là kẻ bình thường
Mục tiêu giác ngộ vẻ vang đạt thành
Ngài thành Phật của chúng sinh
Nụ
cười thanh tịnh, thân hình an nhiên.
Phật
thành đạo. Ngài xả thiền.
Bình
minh ngời sáng, thiên nhiên rực hồng
Vừng
dương ló dạng phương Đông
Ánh
dương chói lọi ruộng đồng bao la
Đón
chào Đức Phật Thích Ca
Núi
đồi ngan ngát hương hoa thơm lừng
Gần
xa vạn vật vui mừng
Nhạc
trời réo rắt, chim rừng líu lo
Mây
giăng rực rỡ sắc phô
Cầu
vồng ngũ sắc điểm tô ngang trời
Cảnh
quan kỳ diệu tuyệt vời
Khắp
nơi sửng sốt, mọi người ngạc nhiên.
CHỌN NGƯỜI
DẠY ĐẠO
Nguồn
vui dào dạt vô biên
U
minh dứt hết, não phiền tiêu đi
Phật
ngồi dưới gốc Bồ Đề
Tháng
ngày suy tưởng nghĩ về niềm vui
Về
chân hạnh phúc tuyệt vời
Mà
ngài vừa đạt trong thời gian qua
Phật
suy nghĩ thấy xót xa,
Chúng
sanh tăm tối khó mà khổ tu
Chi
bằng mình cứ ẩn cư
Hưởng
nguồn an lạc riêng tư một mình.
Bỗng
trong tâm vọng âm thanh:
“Thế
gian đau khổ ngài đành quên sao
Chúng
con ao ước từ lâu
Xin
ngài chỉ dạy đạo mầu chờ mong!”
Phật
nghe tự nghĩ trong lòng:
“Đường
tìm chân lý vô cùng chông gai
Kiên
trì, tinh tấn lâu dài
Cần
nhiều nghị lực, mấy ai theo cùng!”
Trong
tâm vọng tiếng vang lừng:
“Chúng
con chịu cảnh mịt mùng tối tăm
Nhưng
không quá đỗi mê lầm
Nhiều
người có thể học chân lý này!”
Phật
do dự ít phút giây
Chợt
đâu hình ảnh trước đây hiện về
Đám
hoa sen ở đầm kia
Nhiều
cây ngập nước khó bề trồi lên
Nhưng
nhiều cây vượt phía trên
Vươn
cao nở những cánh sen sáng ngời
Ngoài
ra một số chơi vơi
Vật
vờ mặt nước, nổi trôi tứ bề,
Chúng
sinh nào có khác gì
Nhiều
người bể khổ bến mê ngập chìm
Nào
đâu vươn được lên trên
Khó
bề cứu vớt khỏi miền u minh,
Nhiều
người đã tiến bộ nhanh
Bến
bờ giải thoát tu hành tới nơi
Như
sen nở dưới mặt trời
Vươn
cao mặt nước, xa nơi bùn lầy,
Ưu
tiên truyền đạo giờ đây
Khai
tâm những kẻ loay hoay tìm đường
Như
sen mặt nước đang vươn
Cần
khai lối đạo ngát hương thơm này.
Mỉm
cười Phật nói: “Lành thay!
Dĩ
nhiên ta sẽ chỉ bày thế nhân
Đường
diệt khổ, bước tu thân
Ta
nay thành đạo, quyết tâm giúp người
Nhưng
người phải nhớ ở đời
Tự
mình cố gắng giúp nơi chính mình
Phật
nào cứu được chúng sinh
Chúng
sinh phải tự cứu mình trước thôi
Chịu
nghe giáo pháp cao vời
Trước
khi trông cậy vào nơi Phật Đà,
Ai mà tìm đến với ta
Nhiệt tình học hỏi, thiết tha tu hành
Tinh thần rộng mở, tâm thành
Ta vui chỉ dạy chúng sinh đạo mầu!”
Phật thầm nghĩ lúc bắt đầu
Nên đi giáo hóa ai mau thấm nhuần,
Nghĩ về thuở trước có lần
Bao năm học đạo nhọc nhằn trôi qua
Với hai thày A La La
Uất Đầu Lam Phất lúc xưa dạy ngài
Giờ
đây họ đã qua đời,
Phật
bèn nghĩ đến năm người khổ tu
Năm
anh em Kiều Trần Như
Cùng
tu ép xác lúc xưa với ngài
Giờ
đây đang ở Vườn Nai
Gần
Ba La Nại đất trời linh thiêng
“Ta
tìm dạy họ đầu tiên!”
Phật
đi đến đó để truyền đạo ngay.
LỜI DẠY
ĐẦU TIÊN
Phật
đi chậm rãi nhiều ngày
Qua
làng, qua trại. Dáng ngài trang nghiêm
Tướng
cao lớn, vẻ dịu hiền
Như
gây an lạc khắp miền thôn trang
Dù
nghèo hèn, hoặc giàu sang
Phật
đều quý trọng ngang hàng như nhau
Tình
thương bình đẳng trước sau
Như
mưa tưới khắp hồ ao, ruộng đồng.
Vườn
Nai rực rỡ ánh hồng
Đón
chào Đức Phật khẽ dừng bước chân
Riêng năm đạo sĩ bảo thầm:
“Chẳng
nên tiếp đón ân cần làm chi
Sa Môn này đã bỏ đi
Bỏ tu khổ hạnh, đáng gì để tâm!”
Nhưng khi Đức Phật tới gần
Nhận ra hình tướng muôn phần oai nghiêm
Họ bèn tự động đứng lên
Đón chào cung kính giữa miền cỏ hoa:
“Hoan nghênh bạn Tất Đạt Đa
Giờ đây trở lại thật là tốt thay
Mình cùng tu học nơi này
Cùng tu khổ hạnh như ngày xưa thôi!”
Phật bèn cảm tạ đôi lời
Nghiêm trang khẽ nói: “Các người hiểu ta
Hiện nay ta đã khác xa
Không còn là Tất Đạt Đa nữa rồi
Danh xưng đó chẳng hợp thời!”
Năm người hỏi lại: “Gọi ngài là chi?”
Phật bèn giảng: “Hãy nhìn kia
Chúng sinh trần thế u mê ngủ vùi
Vô minh che phủ khắp nơi
Nay ta thức tỉnh giữa đời tối tăm
Tìm
ra chân lý muôn năm
Những
người giác ngộ gọi bằng Phật thôi!”
Với
lòng thành kính tuyệt vời
Cả
năm đạo sĩ thốt lời cầu xin:
“Kính
mong Đức Phật tôn nghiêm
Đưa
đường chỉ lối về miền thanh cao
Xin
ngài truyền dạy đạo mầu
Cho
đời giác ngộ được mau như ngài!”
TỨ DIỆU ĐẾ
Nhận
lời xin của năm người
Phật
hoan hỷ thuyết pháp bài đầu tiên
“Chuyển
Pháp Luân” ngài giảng liền
Chuyển
“Bánh Xe Pháp” vừa tìm được ra
“Pháp” là chân lý cao xa
Phật lên tiếng nói: “Ngẫm ra ở đời
Bốn điều chân lý tuyệt vời
Là ‘Tứ Diệu Đế’ con người chớ quên
Bốn điều cao cả vô biên
Đưa ta ra thoát khỏi miền u mê:
– Một là ‘Khổ Đế’ não nề
Đây là chân lý nói về khổ đau
Cuộc đời bất hạnh trước sau
‘Sinh, lão, bệnh, tử’ tiếp nhau xoay vần
Người theo lạc thú đuổi săn
Cuối cùng còn lại vết hằn đau thương,
Dù cho thoả mãn mọi đường
Cuối cùng sẽ lại chán chường trống không
Chẳng bao giờ thật hài lòng
Khó
cầu hạnh phúc, khó mong an bình.
– Hai là ‘Tập Đế’ phát sinh
Nguyên nhân ‘Khổ’ của đời mình là đây
Khi ta chất chứa tâm này
Chứa nhiều dục vọng, chất đầy tham lam
Khổ đau kéo đến dễ dàng
Tựa như người có bạc vàng đầy kho
Đắm
say giữ của bo bo
Lòng
tham ái đó khiến cho khổ đời
Quẩn
quanh suy nghĩ rối bời
Gây
ra phiền não cho người biết bao
– Ba là ‘Diệt Đế’ dứt mau
Tìm đường diệt hết khổ đau tận nguồn,
Khi ta gột sạch trong tâm
Diệt trừ dục vọng, tham lam hết rồi
Khổ đau sẽ chấm dứt thôi
An bình, hạnh phúc ta vui vô cùng
– Bốn là ‘Đạo Đế’ con đường
Giúp ta rũ sạch chập chùng khổ đau
Con
đường ‘Trung Đạo’ theo mau
Con
đường ở giữa hai đầu cực đoan:
Một
đầu hưởng lạc thế gian
Đam
mê, say đắm hưởng tràn chẳng ngưng
Một
đầu khổ hạnh vô cùng
Ép
thân, hành xác thảm thương nhọc nhằn.”
BÁT CHÁNH ĐẠO
Đường
“Trung Đạo” đẹp vô ngần
Con
đường tám nhánh muôn phần tịnh thanh
Theo
“Bát Chánh Đạo” nhiệt thành
Đạt
mau Giác Ngộ, nhập nhanh Niết Bàn,
Bát
chánh đạo, tám nẻo đường
Đưa
ta theo lối ánh vàng thênh thang:
“Nhận
chân sự vật đàng hoàng,
Nghĩ
suy chín chắn, nói năng chân tình,
Luôn luôn làm chuyện quang minh
Gian
tham, trộm cắp, sát sinh tránh đường,
Không
theo nghề nghiệp bất lương,
Siêng
năng tinh tấn noi gương tốt lành,
Giữ
cho đầu óc tinh anh
Những
điều chân chánh nghĩ rành chẳng quên,
Tập
trung tư tưởng vững bền
Khiến
cho trí tuệ sáng lên rạng ngời.”
Theo
“Bát Chánh Đạo” tuyệt vời
Hưởng
nguồn hạnh phúc! Dứt đời khổ đau!
Sau
khi nghe giảng đạo mầu
Cả
năm đạo sĩ cùng nhau vui mừng
Nhận
ra chân lý tột cùng
Xin
làm đệ tử một lòng vững tin.
Năm
người đệ tử đầu tiên
Quyết
theo lối đạo, quyết tìm đường tu
Thỉnh
cầu Đức Phật nhân từ
Dẫn
đường chỉ lối tới bờ thơm hương.
ĐẠO VÀNG SÁNG TỎ
Kể
từ khi đó Đạo Vàng
Theo
chân Đức Phật lên đường độ sinh
Địa
cầu như rạng bình minh
Phật
đi thuyết pháp nhiệt tình khắp nơi
Khéo
tìm cách, khéo lựa lời
Giúp
bầy con trẻ, giúp người bình dân
Phật
mang chuyện dễ vô ngần
Tìm
phương giảng dạy xa gần hiểu mau,
Với
người có kiến thức cao
Phật
bèn phân tích trước sau kỹ càng,
Có
người Phật dạy nhẹ nhàng
Lặng
thinh và chẳng nói năng một lời.
Nhưng
bài thuyết pháp tuyệt vời
Ngài
nêu gương sáng sống đời thanh cao
Phật
luôn rộng lượng biết bao
Sáng
ngời đạo đức, dạt dào từ bi,
Dạy
người điên loạn, ngu si
Phật
luôn kiên nhẫn hướng về chúng sinh.
Dần
dà hương đạo lan nhanh
Rất
nhiều đệ tử tâm thành xin theo
Thiện
nam, tín nữ mừng reo
Ngợi
ca Đạo Pháp, kính yêu Phật Đà
Dù
tại gia, hay xuất gia
Mọi
người đủ hạng thiết tha tu hành
Không
phân đẳng cấp riêng mình
Như
lời Phật dạy: “Sông thành biển khơi!
Các
sông lớn nhỏ khắp nơi
Khi
tuôn vào biển tức thời hòa nhau
Cùng
chung vị mặn trước sau
Cùng
tên biển cả, chung mầu đại dương!”
NHỮNG LỜI
TÁN DƯƠNG
Một
hôm có kẻ tán dương:
“Thế
Tôn vĩ đại, phi thường lắm thay
Bậc
Thầy hiếm có xưa nay!”
Phật
nghe bèn dạy: “Đời này chớ nên
Vì
ta phí sức ngợi khen
Đừng
vì kính trọng mà tin nhiệt thành,
Hãy
do chính bản thân mình
Mang
lời ta dạy thực hành thử xem
Thấy
rằng đúng hãy nên tin
Tin
rồi nhờ Pháp qua miền u mê!”
Phật
còn khiêm tốn nhiều bề
Ví
von Phật Pháp như bè qua sông,
Như
ngón tay chỉ mặt trăng
Vạch
ra chân lý, chỉ đường cho theo,
Đã
là bè tất có nhiều
Thuyền,
bè đủ loại cùng chèo qua sông,
Đã
là ngón chỉ mặt trăng
Tất
nhiên nhiều ngón tay cùng chỉ lên,
Đi
tìm chân lý vững bền
Nhiều
đường, lắm nẻo chẳng riêng Đạo mình!”
Rồi
ngài thêm: “Hỡi chúng sinh
Còn
nhiều vị đáng tôn vinh ở đời
Còn
nhiều giáo chủ khắp nơi
Với
nhiều giáo pháp giúp người lành thay
Chớ
chê bai các vị này
Hãy
lo nhiệm vụ tu ngay thân mình!”
THUYẾT PHÁP
TẠI TRÚC LÂM
Thời
gian lần lượt trôi nhanh
Một
ngày Đức Phật nhớ tình vua xưa
Nhớ vua Tần Bà Sa La
Nơi thành Vương Xá thiết tha mong chờ,
Phật bèn trở lại thăm vua
Dẫn
theo đệ tử an cư trên đồi
Ngày
ngày thuyết pháp giúp đời
Vua
và dân được nghe lời gấm hoa
Bà
con nô nức gần xa
Xin quy y Phật thật là đông vui,
Vua bèn cùng một số người
Cúng dâng Đức Phật một nơi tốt lành
Trúc Lâm vườn rộng cây xanh
Làm nơi thuyết pháp giữa thành đông dân,
Bà con nghe pháp vui mừng
Oai danh Đức Phật vang lừng lan xa.
ĐỀ BÀ ĐẠT ĐA
Người em Đề Bà Đạt Đa
Nghe danh Đức Phật tỏ ra ganh ngầm
Tìm thêm kẻ xấu kết thân
Âm mưu hại Phật chẳng ngần ngại chi.
Một lần tại mỏm núi kia
Phật đang thiền định bỗng nghe vang ầm
Trên cao có kẻ bất nhân
Hè nhau lăn đá ác tâm hại người
May
thay tảng đá vỡ đôi
Lăn
sang hai phía, Phật ngồi bình an.
Một
lần Đức Phật đi ngang
Ghé
thành Vương Xá y vàng uy nghi
Có
vài đệ tử cùng đi
Bọn
gian hay biết nên về bàn nhau
Mua
voi, cho uống rượu vào
Rồi
dùng cây đánh, voi nào chịu yên
Voi
say lồng lộn điên lên
Bọn
gian vội thả voi trên đường làng
Gần
nơi Đức Phật đi ngang
Mong
voi dẫm chết phái đoàn thầy tu,
Mọi
người chạy trốn âu lo
Phật
không hoảng sợ, lòng từ phô ra
Tình
thương sức mạnh thăng hoa
Voi
say cảm nhận bao la tâm hiền
Hết
hung hăng, hết cuồng điên
Từ
từ đến Phật quỳ bên chân ngài,
Xoa
đầu voi, Phật khoan thai
Dạy
hàng đệ tử: “Lành thay tâm từ
Thù
không diệt được hận thù
Nhưng
tiêu tan với tâm từ bao la!”
Về
sau liên tiếp xảy ra
Tai
ương cho chính Đề Bà Đạt Đa
Trước
khi chết, rất thiết tha
Ăn
năn, hối lỗi tuy là thành tâm
Cầu
xin gặp Phật một lần
Nhưng
vì nghiệp ác bội phần từ lâu
Chết
nào gặp Phật được đâu
Đọa
vào địa ngục khổ đau cực hình,
Gieo
nhân ác, ác hại mình
Tiếp
trong nhiều kiếp thật tình thảm thương.
TRỞ VỀ
QUÊ HƯƠNG
Một
ngày Đức Phật lên đường
Về
thăm lại chốn quê hương của mình
Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh
Nghe tin chuẩn bị linh đình vui tươi
Đón chân Đức Phật tới nơi
Cùng đoàn đệ tử đông người đi theo
Mọi người sung sướng hò reo:
“Bây giờ thái tử kính yêu là Thầy
Vị Thầy cao quý về đây
Kinh thành rộng mở vòng tay đón chào!”
Vua cha Tịnh Phạn tự hào:
“Thật là vinh dự lớn lao vô cùng!”
Vua cha nôn nóng trong lòng
Nhiều năm xa cách luôn mong con về
Nên sai người phóng ngựa đi
Dò la xem thử có gì lạ không,
Cận thần phóng ngựa đi xong
Hôm sau trở lại hoàng cung tâu bày:
“Phật và đệ tử tại đây
Sáng ôm bình bát hàng ngày xin ăn!”
Vua nghe tức giận vô vàn:
“Con nhà vương giả thành chàng ăn xin
Thật là nhục nhã vô biên
Phải mau ngăn chặn kẻo thêm muộn sầu!”
Vua theo hầu cận dẫn đầu
Nhắm nơi con ở phóng mau đi liền,
Tới
nơi thấy dáng con hiền
Giờ
đây thái tử trở nên Phật rồi
Hào
quang rạng rỡ sáng ngời
Nghiêm
trang đệ tử cùng ngồi vây quanh
Vua
tuy cảm động, hỏi nhanh:
“Con
nghèo đến phải hạ mình xin ăn?”
Phật
thưa: “Chẳng phải khó khăn
Đó
là tục lệ con cần phải theo!”
Vua
nghe nổi giận thêm nhiều
Quát
lên: “Con chớ nói điều quàng xiên
Ta dòng vua chúa há quên
Mâm vàng, chén bạc sao nên nỗi này?
Ăn xin tục lệ lạ thay?”
Phật nghe lễ phép tỏ bày cùng vua:
“Kính thưa cha, kể từ xưa
Cha dòng vua chúa đúng như vậy rồi!
Riêng con tu để giúp đời
Nay theo dòng dõi Phật thời trước đây
Hạ mình khất thực hàng ngày
Đây là tục lệ bậc Thầy đặt ra!”
Thưa
xong Phật nắm tay cha
Vừa
đi vừa nói ôn hòa, thâm sâu
Giảng
vua nghe đạo nhiệm mầu
Con
đường chấm dứt khổ đau ở đời.
Sau
khi nghe Pháp tuyệt vời
Muôn
hàng châu ngọc, muôn lời gấm hoa
Niềm
vui về với vua cha
Vua
khen: “Con quả tiến xa lạ lùng!
Xứng
danh giáo chủ vô cùng
Bậc
Thầy cao quý, đẹp lòng hoàng gia.
Cha
đảnh lễ. Hãy nhận cha
Vào
làm đệ tử. Thật là mừng thay!”
Thời
gian Phật ngụ tại đây
Vợ,
con Đức Phật lòng đầy thiết tha
Vợ là Da Du Đà La
Cùng con trai La Hầu La thỉnh cầu
Xin quy y, học đạo mầu
Xin làm đệ tử. Phật thâu nhận liền.
Phật lần lượt thâu nhận thêm
Bà dì kế mẫu lành hiền thuở xưa
Và nhiều người họ Thích Ca
Cùng làm đệ tử thật là đông vui.
TRƯỞNG GIẢ
CẤP CÔ ĐỘC
Chỉ thăm quê ít ngày thôi
Tiếp đường truyền đạo Phật rồi lại đi
Đến thành Xá Vệ nước kia
Có ông trưởng giả từ bi chân tình
Cấp Cô Độc rất tâm thành
Từ lâu ngưỡng mộ oai danh Phật Đà
Của riêng vàng bạc xuất ra
Mua vườn, xây cất tòa nhà thênh thang
Dùng làm tịnh xá khang trang
Rước ngài thuyết pháp giúp hàng chúng sinh.
Nơi đây Phật giảng nhiều kinh
Giảng về “bố thí” Phật minh định rằng:
“- Cúng dường Phật với chư Tăng
Tuy công đức lớn, không bằng quy y.
– Quy y Phật, Pháp, Tăng kia
Tuy công đức lớn, khó bì bản thân
Giữ gìn năm giới chuyên cần.
– Nhưng hay hơn nữa là tâm của mình
Lòng từ quán tưởng nhiệt tình.
– Tuy nhiên công đức chúng sinh hàng đầu
Là lo phát triển thật sâu
Tầm nhìn trí tuệ để mau biết rằng
Nào đâu sự vật thường hằng
Nay còn, mai mất, vô thường biết bao!”
VUA TỊNH PHẠN
QUA ĐỜI
Sau khi thuyết pháp ít lâu
Tin vua đau nặng chợt đâu báo về
Vội vàng Phật trở lại quê
Thăm vua lần cuối trọn bề cha con
Thấy cha buồn bã, héo hon
Phật bèn thuyết pháp ôn tồn kề bên
Vua nghe trút hết não phiền
Vui tươi niệm Phật, nhẹ êm qua đời.
TỲ KHEO NI
Khi vua Tịnh Phạn mất rồi
Nhiều người phái nữ cũng đòi xuất gia
Thoạt tiên Da Du Đà La
Rồi bà kế mẫu Phật Đà trước kia
Thỉnh cầu làm Tỳ Kheo Ni,
Phật đòi phái nữ thực thi tám điều
“Tám điều giới luật” phải theo
Giữa nam và nữ Tỳ Kheo hai đoàn.
Thời
gian sau Phật lên đường
Ngài
đi thuyết pháp bốn phương giúp đời.
BỐN MƯƠI LĂM NĂM
THUYẾT PHÁP
Kể
từ khi thành đạo rồi
Ba
mươi lăm tuổi khắp nơi du hành
Phật
đi giáo hóa chúng sinh
Làng
quê in gót, thị thành đặt chân
Nêu
gương bằng chính bản thân
Rạng
ngời Trí Tuệ, sáng ngần Từ Bi
Khi
thì đơn độc sớm khuya,
Khi
cùng đệ tử cận kề một bên
Quanh
năm, suốt tháng triền miên
Đạo
vàng gieo rắc khắp miền xa xôi.
Riêng
mùa mưa, ba tháng trời
Phật
cùng đệ tử nghỉ ngơi trong chùa
Ngài
vào kiết hạ an cư
Ở
yên giảng đạo suốt mùa mưa thôi,
Bà
con Phật tử khắp nơi
Kéo
về nghe Pháp đông vui đạo tràng
Cúng
dường Phật, cúng dường Tăng
Đua
nhau tắm gội ánh vàng kính yêu,
Giọng
ngài oai lực sớm chiều
Như
sư tử rống, hải triều âm vang.
NHỮNG NGÀY
CUỐI CÙNG
Một
ngày Phật dạy A Nan:
“Ta
nay tuổi đã vào hàng tám mươi
Ta làm xong mọi việc rồi
Giúp người trí tuệ, giúp đời từ bi
Lúc này ta sẵn sàng đi
Chờ giờ viên tịch, tiếc chi thân tàn!
Hãy
nghe kỹ! Này A Nan!
Đạo
ta viên mãn vô vàn tốt tươi
Đúng
như lời ước nguyện thôi
Bốn
hàng đệ tử đủ rồi còn chi
Tỳ
Kheo với Tỳ Kheo Ni
Ưu
bà tắc, ưu bà di thuận thành
Thay
ta truyền bá đạo lành
‘Bánh
Xe Pháp’ chuyển cho nhanh giúp đời.
Thân
ta giờ yếu già rồi
Ta
từng mượn nó trong thời gian qua
Làm
xe chở Pháp đi xa
Nay
xe mòn rã, chẳng qua vô thường!
Giờ
ta muốn trở về thăm
Ca
Tỳ La Vệ một lần cuối đây
Rồi
ta viên tịch chốn này
Kinh
thành nơi sống những ngày xa xưa!”
Nghe
lời Phật nói bất ngờ
A
Nan ngấn lệ khẽ thưa giọng buồn:
“Con
xin kính bạch Thế Tôn
Xin
ngài đừng bỏ chúng con giữa đường
Ngài
đi đệ tử xót thương
Vắng
ngài đệ tử biết phương nào về?”
Phật
an ủi: “Khóc làm chi!
Chết
là tất yếu, có gì lạ đâu
Ở
đời sống chết liền nhau
Vô
thường sự vật, chớ mau quên lời!
Khi ta từ giã cõi đời
Khắc ghi giáo pháp ở nơi tâm mình
Y lời ta dạy thực hành
Thay ta lời đó trở thành đạo sư
Đưa đường chỉ lối qua bờ
Ngát hương giác ngộ đợi chờ bấy lâu
Còn gì cần đến ta đâu
Thôi mau chuẩn bị cùng nhau lên đường!”
Phật cùng đệ tử thân thương
Đi về hướng Bắc, dặm trường bao la
Dừng chân ở Câu Thi Na
Một làng nhỏ bé không xa kinh thành.
Phật ngồi, đệ tử vây quanh
Cùng nhau nghỉ dưới cây xanh vườn làng
Phật quay qua nói A Nan:
“Đây nơi nhập diệt ta đang đợi chờ!”
ĐỆ TỬ
CUỐI CÙNG
Chợt đâu có một ông già
Tên là Tu Bạt Đà La trong làng
Đến xin gặp Phật hỏi han
Phật đồng ý tiếp dù đang mệt người.
Ông già thắc mắc thốt lời
Ưu tư xuất phát từ nơi tu hành
Phật bèn giảng dạy chân tình
Nghe
xong ông lão thấy mình an vui
Dù
là ngày cuối cuộc đời
Phật
luôn cứu độ cho người trầm luân
Ông
già sung sướng vô ngần
Xin
quy y Phật ân cần thiết tha
Đồng
thời xin được xuất gia,
Phật
bèn đặc cách nhận là vị Tăng
Đất
trời rực rỡ ánh vàng
Mừng
người đệ tử vẻ vang cuối cùng.
NHỮNG LỜI DẠY
CUỐI CÙNG
Phật
sau đó tiến ung dung
Vào
vườn nằm võng dưới từng lá hoa
Giữa hai thân cây Sa La
Muôn hoa trắng xóa nở ra đón ngài,
Vây
quanh đệ tử trong ngoài
Sụt
sùi khóc lóc có vài người thôi
Còn
thì tất cả im hơi
Giữ
tâm thanh tịnh nhìn ngài lặng yên.
Phật
bèn nói giọng êm đềm
Những
lời dạy cuối cất lên nồng nàn:
“Các
con hãy nhớ kỹ càng
Những
lời ta dạy đã hằng bao năm
Chính
dục vọng, chính lòng tham
Nguyên
nhân mang lại vô vàn đau thương
Cuộc
đời biến đổi vô thường
Chớ
nên tham đắm vấn vương vật gì!
Tu hành nỗ lực mau đi
Thân tâm thanh lọc sớm khuya nhiệt tình
Để mau giải thoát đời mình
Đạt chân hạnh phúc quang vinh trường tồn!”
Phật ngừng, rồi lại dạy luôn:
“Tự mình thắp đuốc tìm đường mà đi
Pháp ta truyền dạy xưa kia
Hãy dùng làm đuốc xa lìa bến mê
Bến bờ giác ngộ tìm về
Tự mình giải thoát! Chớ hề cậy trông!
Các
con đừng có chờ mong
Đừng
chờ giải thoát từ trong tay người!”
PHẬT
NHẬP NIẾT BÀN
Dặn
dò xong Phật khoan thai
Nghiêng
về bên phải thân ngài nhẹ xoay
Đầu
ngài đặt sát lên ngay
Trên
bàn tay phải. Mắt đầy từ bi
Êm
đềm khép lại đôi mi
An
nhiên viên tịch, xa lìa trần gian.
Phật
vừa nhập cõi Niết Bàn
Hoa Sa La rụng, muôn vàn cánh bay
Phủ lên thơm ngát vườn này
Tháng Tư âm lịch, hôm nay ngày Rằm
Trời cao vằng vặc bóng Hằng
Đêm nay soi tỏ ánh vàng gần xa.
Kim
thân Đức Phật Thích Ca
Mọi
người tẩm liệm thật là tôn nghiêm
Bẩy
ngày sau được chuyển lên
Một
ngôi chùa lớn để đem “trà tỳ”
Lễ
hỏa thiêu Đấng Từ Bi
Theo
như phong tục xưa kia xứ này.
Lửa
châm nhưng chẳng cháy ngay
Chờ
đệ tử lớn về đây lễ ngài,
Lễ
vừa xong trước quan tài
Lửa
kia bừng cháy tỏa dài linh thiêng
Một
thời gian lửa lắng chìm
Sau
khi đốt cháy hết kim thân ngài
Xương
tro sót lại nơi này
Những
viên xá lợi phơi bày quý thay!
PHÂN CHIA XÁ LỢI
ĐỂ THỜ
Quốc
vương tám nước quanh đây
Nơi
miền bắc Ấn của ngày xa xưa
Muốn
mang xá lợi về thờ
Sẵn
sàng gây chiến, ganh đua giành phần.
Cuối
cùng có một hiền nhân
Thốt
lời khuyên giải xử phân hợp tình:
“Hầu
như suốt cả đời mình
Phật
luôn dạy dỗ chúng sinh một điều
Chớ
thù hận! Hãy thương yêu!
Nay
ta gây hấn chẳng theo lời vàng
Phật
vừa mới nhập Niết Bàn
Thế
là phản bội phũ phàng lắm thay!
Hãy
ngừng tranh chấp lại ngay
Hãy
phân chia xá lợi này đều nhau
Thỉnh
về xây tháp dài lâu
Tôn
thờ xá lợi trước sau một lòng
Ghi
ơn Phật đẹp vô cùng
Vị
Thầy trí tuệ, tình thương dạt dào!”
Lời
khuyên hợp lý biết bao
Quốc
vương tám nước cùng nhau thuận lời.
GIÁO PHÁP
VẪN CÒN TỒN TẠI
Phật
Thích Ca đã qua đời
Ở
bên Ấn Độ từ thời xa xăm
Hơn
hai ngàn sáu trăm năm
Nhưng
lời Phật dạy vẫn nằm tim ta
Những
lời giáo pháp gấm hoa
Dạt
dào trí tuệ, chan hòa tình thương
Vượt
thời gian, vượt biên cương
Ngàn
đời tiếp nối, bốn phương lưu truyền.
Ai
mà giữ vững lòng tin
Muốn
theo ánh đạo, muốn tìm nguồn vui
Muốn
trừ nỗi “Khổ” ở đời
Hãy
mau thực hiện những lời Phật ban.
Hận
thù, ích kỷ, tham lam
Chúng
sinh tận diệt dễ dàng quản chi.
Nương
theo giáo lý từ bi
Tới
bờ giải thoát còn gì lo âu,
Sáng
soi trí tuệ nhiệm mầu
Thân
tâm an lạc khác đâu Phật Đà,
Theo
đường Phật chỉ dạy ta
Chúng
sinh thành Phật, thăng hoa kiếp người,
Nhập
hàng Giác Ngộ tuyệt vời
Cũng
mang an lạc cho đời quang vinh!
Cầu
mong tất cả chúng sinh
Luôn
luôn hạnh phúc, an bình gần xa!
*
Toàn
lời đức Phật Thích Ca
Tóm
trong bài kệ thật là đơn sơ:
“Chớ
làm điều ác bao giờ
Làm
điều lành tốt người chờ, người mong
Giữ
tâm, giữ ý sạch trong
Là
lời Phật dạy ghi lòng chớ quên!”
PHỤ CHÚ
1) Đại Hội Phật Giáo Thế Giới họp tại Tokyo (Nhật Bản) năm 1952 đã thống
nhất:
– Đức Phật Thích Ca đản sinh năm 624 trước TL, nhập niết bàn năm 544
trước CN.
– Phật lịch được tính từ năm Đức Phật nhập niết bàn: 544 trước CN.
Đến năm 1960 Đại Hội Phật Giáo thế giới họp tại Phnom Penh (Kampuchia)
thống nhất ngày đản sinh của Đức Phật là ngày trăng tròn, tháng Vesak là ngày Rằm tháng Tư âm lịch.
2) Theo Phật Giáo Bắc Tông: Thái tử Tất Đạt Đa đản sinh ngày mồng 8-4,
xuất gia đêm mồng 8-2, thành đạo ngày 8-12, nhập niết bàn ngày 15-2 âm lịch.
Thái tử xuất gia năm 19 tuổi, 5 năm tìm thầy học đạo, 6 năm khổ hạnh
trong rừng già, 49 ngày tự tu thiền định, thành đạo năm 30 tuổi. Hoá độ trong
49 năm. 80 tuổi nhập niết bàn.
3) Theo Phật Giáo Nam Tông: lấy ngày Rằm tháng Tư để kỷ niệm ba đại lễ:
Đản Sinh, Thành Đạo và Nhập Niết Bàn. Thái tử xuất gia năm 29 tuổi, thành đạo
năm 35 tuổi. Hóa độ trong 45 năm.
TÀI LIỆU
THAM KHẢO
1)
The Story Of Buddha
Jonathan
Landaw 2) Lược Truyện Đức Phật Thích Ca
Jonathan Landaw (dịch giả Thích Chân Tính)
3)
Cuộc Đời Đức Phật
Jonathan Landaw (dịch giả Thích Trí Chơn)
4)
Lịch Sử Đức Phật Thích Ca
Thích Minh Châu
5)
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni
Thích Thiện Hoa (Trích Phật Học Phổ Thông)
6)
Lịch Sử Đức Phật Thích-Ca-Mâu-Ni
Gia Tuệ
7)
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni
Thích Đức Nhuận
8)
Lược Sử Đức Phật
Thích Chơn Thiện (Trích Phật Học Khái Luận)
9)
Thích Ca Mâu Ni Phật
Tinh Vân Đại Sư (dịch giả Dương Thu Ái)
10)
The Life Of The Buddha
Narada Maha Thera
11)
Cuộc Đời Đức Phật
A. Ferdinand Herold (dịch giả Tịnh Minh)
12)
Lich Sử Đức Phật Tổ Cồ Đàm
Maha Thongkham Medhivongs
13)
The Buddhist Catechism
Henry S. Olcott (dịch giả Thích Trí Chơn)
14)
The Wisdom Of the Buddha
Jean Boisselier (dịch giả Carey Lovelace)
15)
Ánh Đạo Vàng
Võ Đình Cường
SÁCH ẤN TỐNG ĐỂ BIẾU THIS BOOK IS FOR FREE
DISTRIBUTION,
